Οι τελευταίες ημέρες της Σμύρνης

Η απερίγραπτη συμφορά της Σμύρνης θα μπορούσε, αν όχι να είχε αποφευχθεί, τουλάχιστον να είχε περιορισθεί, αν δεν είχε υπεισέλθει ένας διπλός παράγοντας αυταπάτης: η εμπιστοσύνη των Δυνάμεων στους Τούρκους και η εμπιστοσύνη των Χριστιανών της Ανατολής στις Μεγάλες Δυνάμεις. Οι προξενικοί αντιπρόσωποι οι οποίοι στην πλειοψηφία τους ήταν νεοφερμένοι και αδαείς στην τουρκική νοοτροπία, δε θεωρούσαν τους νικητές ικανούς για θηριωδίες και αντιμετώπιζαν ως μικρόψυχους απαισιόδοξους εκείνους που τους προειδοποιούσαν για τον κίνδυνο.

.....................................

Ο χριστιανικός πληθυσμός ένιωθε ήσυχος για την τύχη του, καθώς έβλεπε τους πάνοπλους Συμμάχους στο λιμάνι. Όλες οι σκέψεις τους συνοψίζονται σ' ένα απόσπασμα κάποιας επιστολής που είχε γράψει μια Γαλλίδα της Σμύρνης και είχε δημοσιευθεί στη Revue du Christianisme Social (Νοέμβριος 1922):

"Είχαμε πολύ μεγάλη εμπιστοσύνη στους Ευρωπαίους τα πολεμικά τους πλοία ήταν κοντά μας, στις παραλίες μας. Δεν μπορούσαμε να φανταστούμε πως οι Ευρωπαίοι θα άφηναν αυτούς τους βάρβαρους να κάνουν ό,τι έκαναν".

.......................................

Το φράγμα που θα προκαλούσαν μερικοί κανονιοβολισμοί στους δρόμους προς τη Σμύρνη, το οποίο θα σταματούσε την έλευση και άλλων Τούρκων, ο περιορισμός (με μια δυναμική απόβαση) των αδύναμων τουρκικών δυνάμεων που βρίσκονταν ήδη στην πόλη, θα είχαν αποκαταστήσει πάραυτα την τάξη και θα είχαν σώσει χιλιάδες ανθρώπινες ζωές. Η επιβίβαση των Χριστιανών στα πλοία θα είχε γίνει χωρίς πανικό, χωρίς λεηλασίες και σφαγές.

Οι Τούρκοι δε θα είχαν  καταφέρει να οδηγήσουν όλο τον ανδρικό πληθυσμό αιχμάλωτο - ένας Θεός ξέρει πού - δημιουργώντας ένα αξιοθρήνητο κοπάδι ενός εκατομμυρίου και πλέον όντων, ανήμπορων να επιζήσουν, και η Σμύρνη θα ήταν ακόμα όρθια.

Αλλά οι εκ των υστέρων υποθέσεις είναι χωρίς ενδιαφέρον. Δε θέλησαν. Δεν τόλμησαν. Η Σμύρνη δεν υπάρχει πια. Αυτή είναι η ουσία.

Rene Puaux

Οι τελευταίες ημέρες της Σμύρνης

Εκδόσεις ΙΣΤΟΡΗΤΗΣ 1993